Wendbaarheid of flexibiliteit: een kwestie van leven en dood…

Wanneer ik met mensen praat over mijn onderzoek naar wendbaarheid in een institutionele context, komt altijd weer dezelfde vraag naar boven…’klinkt leuk, maar wat is het verschil met flexibiliteit?’. Een zeer terechte en vooralsnog moeilijk te beantwoorden vraag.

In de wetenschappelijke literatuur is het antwoord vrijwel niet te vinden. Degenen die een definitie geven van wendbaarheid en deze afzetten tegen een definitie van flexibiliteit hebben in hun onderbouwing vrijwel allemaal dezelfde zwakte: er zit (opportunistische) willekeur in de gekozen definitie van flexibiliteit. Er zijn namelijk veel verschillende vormen van flexibiliteit beschreven (van strategisch tot operationeel, van human tot financial). Natuurlijk is er dan altijd wel een definitie te vinden die anders is dan je eigen definitie van wendbaarheid!

Daarom heb ik het antwoord lang gezocht in de metaforen. Wat is wel wendbaar, maar niet flexibel? En vice versa? Bij welk voorwerp of object past wendbaarheid of juist flexibiliteit het beste? Het blijkt een kwestie van leven en dood…in de meest letterlijke zin. Flexibiliteit is van toepassing op zowel dode / levenloze als levende objecten. Een stuk hout kan flexibel zijn en een mens kan flexibel zijn. Flexibiliteit stelt een kracht buiten het object in staat om het stuk hout of de mens te buigen.

 Wendbare objecten zijn echter altijd levende objecten. Deze objecten buigen op eigen kracht wanneer het nodig is. Daarom noemen we honden die over een parcour gaan wendbaar (type maar eens agility op YouTube in!). Een mens is wendbaar op het moment dat hij zijn eigen denkkracht inzet om te bepalen waarnaartoe gebogen moet worden.

Opvallend is dat de laatste tijd ook veel reclames voorbijkomen van wendbare auto’s. Ook dit is – hoewel op het eerste gezicht in tegenstelling – een bevestiging van bovenstaand onderscheid. Want deze auto’s worden in hun wendbaarheid geprezen in relatie tot hun zelfdenkend vermogen. Dus…alleen met zelfstandig denken is wendbaarheid mogelijk…nu nog de wetenschappelijke onderbouwing vinden!